Η έκθεση του Ευρωπαϊκού Γραφείου του ΠΟΥ, της UNICEF και της UNESCO συνιστούσε, από μια παιδοκεντρική οπτική γωνία, να αποφεύγεται όσο το δυνατόν περισσότερο το κλείσιμο σχολείων.
Τα τελευταία δύο χρόνια στη χώρα τα παιδιά αποκλείστηκαν από το σχολείο και αποχωρίστηκαν τους φίλους τους. Το τίμημα που κλήθηκαν να πληρώσουν τα ανήλικα μέλη της κοινωνίας φάνταζε μικρό για τη σωτηρία χιλιάδων ανθρώπινων ενήλικων ζωών. Δεν ήταν όμως. Η ζημιά που έγινε στα παιδιά είναι μεγάλη. Κι ακόμα το συζητάμε αν θα διατηρήσουμε ανοιχτή την εκπαίδευση, παραμελώντας μια σημαντική φωνή: τη φωνή των παιδιών.
«Πολύ λίγες κυβερνήσεις έχουν καταβάλει προσπάθεια να εμπλέξουν τα παιδιά στη λήψη αποφάσεων» επισημαίνει η έκθεση του Ευρωπαϊκού Γραφείου του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ), του Ταμείου των Ηνωμένων Εθνών για τα Παιδιά (UNICEF) και του Εκπαιδευτικού, Επιστημονικού και Πολιτιστικού Οργανισμού των Ηνωμένων Εθνών (UNESCO).
Η έκθεση δημοσιεύτηκε τον Ιούλιο του 2021 μετά τη «Συνάντηση κορυφής για τη σχολική εκπαίδευση κατά τη διάρκεια της πανδημίας Covid-19». Είχε προηγηθεί τον Απρίλιο της ίδιας χρονιάς έκκληση της Επιτροπής του ΟΗΕ για τα Δικαιώματα του Παιδιού να συμπεριληφθούν τα παιδιά στη διαδικασία λήψης αποφάσεων σχετικά με το κλείσιμο της εκπαίδευσης την εποχή Covid-19.
Βασιζόμενη στην παραδοχή ότι το κλείσιμο των σχολείων είναι επιζήμιο για την υγεία, την ευημερία και τις εκπαιδευτικές επιδόσεις των παιδιών η έκθεση του Ευρωπαϊκού Γραφείου του ΠΟΥ, της UNICEF και της UNESCO συνιστούσε, από μια παιδοκεντρική οπτική γωνία, να αποφεύγεται όσο το δυνατόν περισσότερο το κλείσιμο σχολείων. Και παρουσίαζε τρόπους για να παραμείνουν ανοιχτά με ασφάλεια.
Στη διάρκεια της συνάντησης κορυφής «[…] η Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Παιδιού προειδοποίησε […] για τις σοβαρές σωματικές, ψυχολογικές και γνωστικές επιπτώσεις της πανδημίας στα παιδιά και κάλεσε τις χώρες να βασίσουν την αντίδρασή τους όχι μόνο στη δημόσια υγεία, αλλά και στο ευρύ πλαίσιο των δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένων των οικονομικών, κοινωνικών και πολιτιστικών δικαιωμάτων». Η έκθεση εφιστούσε την προσοχή σε διάφορα δικαιώματα των παιδιών που πρέπει να σέβονται οι κυβερνήσεις.
Στη χώρα μας δεν υπάρχουν στοιχεία που να υποδηλώνουν ότι η κυβέρνηση της Ν.Δ. έδωσε στα παιδιά οποιαδήποτε ουσιαστική ευκαιρία να συμμετάσχουν στις αποφάσεις για το κλείσιμο των σχολείων ή στους σχεδιασμούς της για την επιστροφή τους στο σχολείο, ούτε ότι στήριξε τις αποφάσεις της στα δικαιώματα των παιδιών.
Η ζημιά που έγινε
Σχεδόν έναν αιώνα πριν, ο Ελβετός ψυχολόγος Jean Piaget εξηγούσε τι συμβαίνει όταν εμφανίζονται κενά στη μάθηση: ο τρόπος που μαθαίνουμε είναι η εναρμόνιση των νέων πληροφοριών με τις παλιές. Οταν οι πληροφορίες χάνονται ή είναι λανθασμένες, δημιουργούνται παγιωμένα λάθη ή κενά και οι μαθητές προσπαθούν να «χτίσουν» τις νέες γνώσεις πάνω σε αυτά. Είναι σαν να χτίζεται ένα σπίτι χωρίς θεμέλια.
Επιπλέον, το κλείσιμο των σχολείων έχει άμεσες και μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στους μαθητές, τόσο συναισθηματικά όσο και οικονομικά. Εχει επίσης αλυσιδωτές επιπτώσεις στις ανισότητες στην εκπαίδευση αλλά και στις εισοδηματικές ανισότητες καθώς τις εντείνει.
Η πανδημία ανέδειξε τον πολύπλευρο ρόλο του σχολείου. Δεν είναι μόνο η εκπαίδευση με τη στενή έννοια της μετάδοσης πληροφοριών και της ανάπτυξης δεξιοτήτων. Το σχολείο συγκρατεί την κοινωνία, δίνοντας στους νέους έναν χώρο για να κοινωνικοποιηθούν, την αίσθηση ότι ανήκουν και τη δυνατότητα να συνδεθούν με άλλους ανθρώπους.
Συναισθηματικές επιπτώσεις
Οι ψυχολογικές επιπτώσεις είναι σημαντικές. Μετά το κλείσιμο των σχολείων λόγω πανδημίας αυξήθηκαν τα περιστατικά αντικοινωνικής συμπεριφοράς, αρνητικών συναισθημάτων και υπερκινητικότητας στα παιδιά σύμφωνα με έρευνες από το Ηνωμένο Βασίλειο (Πανεπιστήμια του Essex, Surrey και Birmingham, χρηματοδοτούμενες από το Ιδρυμα Nuffield). Συμπεριφορές που εξηγούνται από την έλλειψη πρόσβασης των νέων σε συνομηλίκους τους και τις επιπτώσεις της κλειστοφοβικής παραμονής στο σπίτι.
Ψυχολογικές επιπτώσεις στα παιδιά λόγω του κλεισίματος των σχολείων διαπίστωσαν και μελέτες πανεπιστημίων των ΗΠΑ (με κορυφαία αυτή του Πανεπιστημίου Northwestern σε 32.000 φροντιστές παιδιών ηλικίας 6-18 χρόνων που δημοσιεύτηκε στο JAMA) που κάνουν λόγο για αισθητή επιδείνωση της ψυχικής υγείας των ανήλικων από την κοινωνική απομόνωση, το άγχος, τον αποπροσανατολισμό, την αύξηση των περιστατικών κακοποίησης στο σπίτι.
Ανισότητες
Το κλείσιμο των σχολείων αυξάνει και τις ανισότητες στην εκπαίδευση. Τα παιδιά που έχουν πληγεί περισσότερο από το κλείσιμο σχολείων είναι αυτά που προέρχονται από κοινωνικοοικονομικά υποβαθμισμένα περιβάλλοντα, σύμφωνα με τη μελέτη του Education Policy Institute της Βρετανίας (Luke Sibieta και David Robinson, Δεκέμβριος 2020).
Αντίθετα η ελίτ ευνοείται, αναδεικνύει η μελέτη του Conrad Hughes, «Εκπαίδευση και ελιτισμός». «Μια σκληρή και άδικη πραγματικότητα είναι ότι ο πλούτος των νοικοκυριών προβλέπει την σχολική επιτυχία ή την έλλειψή της. Οταν εμφανίζονται ελλείμματα, είναι οι φτωχότεροι που πληρώνουν το βαρύτερο τίμημα. Αυτό σημαίνει ότι έχουν μείνει –και μπορεί να συνεχίσουν να μένουν– ακόμη περισσότερο πίσω», αναφέρει ο συγγραφέας.
«Την ίδια ώρα, μια μικρή ελίτ σε καλά εξοπλισμένα σχολεία με πρόσβαση σε ισχυρές τεχνολογίες και καινοτόμες παιδαγωγικές μεθόδους υψηλών επιδόσεων, ωθείται ακόμη περισσότερο, με ορίζοντα τις θέσεις των μελλοντικών ηγετών», υπογραμμίζει.
Οικονομικό κόστος
Υπάρχει όμως και οικονομικό κόστος από το κλείσιμο των σχολείων. Η θετική συσχέτιση μεταξύ της εκπαίδευσης και της οικονομικής ανάπτυξης όχι μόνο όσον αφορά την πρόσβαση σε σπουδές και κατ’ επέκταση στην απασχόληση, αλλά και όσον αφορά την εγγενή αξία της γνωστικής ανάπτυξης ως προγνωστικού παράγοντα της κοινωνικής ανανέωσης και της οικονομικής υγείας.
Το ακριβές οικονομικό κόστος των κενών στην εκπαίδευση δεν είναι εύκολο να υπολογιστεί, καθώς βασίζεται σε προβλέψεις, Αλλά οι προβλέψεις είναι δυσοίωνες. Εκθεση του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) το 2020 αναφέρει ότι: «Οι μαθητές των τάξεων 1 έως 12 (σ.σ. από την Α΄ Δημοτικού μέχρι την Γ΄ Λυκείου) που επηρεάζονται από τα κλεισίματα των σχολείων θα μπορούσαν να αναμένουν περίπου 3% χαμηλότερο εισόδημα καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής τους. Για τα έθνη, η χαμηλότερη μακροπρόθεσμη ανάπτυξη που σχετίζεται με αυτές τις απώλειες μπορεί να αποφέρει κατά μέσο όρο 1,5% χαμηλότερο ετήσιο ΑΕΠ για το υπόλοιπο του αιώνα».
Αλλες μελέτες (ξεχωρίζει εκείνη του δρος Γιώργου Ψαχαρόπουλου, διεθνώς διακεκριμένου Ελληνα οικονομολόγου της Εκπαίδευσης, στελέχους της Παγκόσμιας Τράπεζας και Πανεπιστημίων στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ κ.α., «Χαμένοι μισθοί: Το κόστος Covid-19 των κλειστών σχολείων») υποστηρίζουν ότι το κλείσιμο σχολείων που σχετίζεται με την Covid-19 είναι πιθανό να οδηγήσει σε μείωση της παγκόσμιας οικονομικής ανάπτυξης κατά 0,8%. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η απώλεια μάθησης καθιστά τους μελλοντικούς υποψήφιους για εργασία λιγότερο ανταγωνιστικούς, μειώνοντας τα μελλοντικά κέρδη.
Ντάνι Βέργου
Πηγή: EFSYN.GR
