Το ζήτημα των διαγραφών φοιτητών από τα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα (ΑΕΙ) είναι ένα θέμα που συχνά προκαλεί συζητήσεις στην ακαδημαϊκή κοινότητα και την κοινωνία. Με αφορμή τη συζήτηση επί επίκαιρης ερώτησης στη Βουλή στις 17 Οκτωβρίου, η υφυπουργός Παιδείας, Ζέττα Μακρή, προέβη σε διευκρινίσεις για το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο που ρυθμίζει τις διαγραφές φοιτητών και τις ειδικότερες διαβαθμίσεις που το συνοδεύουν.
Το Νομοθετικό Πλαίσιο για τις Διαγραφές Φοιτητών
Βάσει της κείμενης νομοθεσίας, η ανώτατη διάρκεια φοίτησης σε προπτυχιακά προγράμματα σπουδών καθορίζεται ως εξής:
- Για προγράμματα με ελάχιστη διάρκεια οκτώ ακαδημαϊκά εξάμηνα (ν), η ανώτατη διάρκεια φοίτησης είναι ο χρόνος αυτός προσαυξημένος κατά τέσσερα εξάμηνα. Δηλαδή, ο φοιτητής μπορεί να ολοκληρώσει τις σπουδές του εντός του ν+2, δηλαδή δώδεκα εξάμηνα.
- Για προγράμματα με διάρκεια μεγαλύτερη από οκτώ εξάμηνα, η ανώτατη διάρκεια φοίτησης προσαυξάνεται κατά έξι εξάμηνα, δίνοντας στους φοιτητές επιπλέον χρόνο για την ολοκλήρωση των σπουδών τους.
Μετά τη συμπλήρωση αυτής της ανώτατης διάρκειας φοίτησης, εκδίδεται η πράξη διαγραφής του φοιτητή από το μητρώο του πανεπιστημίου.
Ειδικές Προβλέψεις και Παράταση Χρόνου Φοίτησης
Ωστόσο, το νομοθετικό πλαίσιο προβλέπει και συγκεκριμένες εξαιρέσεις και ευνοϊκές διατάξεις για φοιτητές που αντιμετωπίζουν ιδιαίτερες δυσκολίες. Πιο συγκεκριμένα:
- Σοβαροί λόγοι υγείας: Σε περιπτώσεις όπου οι φοιτητές αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα υγείας είτε οι ίδιοι είτε οι στενοί συγγενείς τους, υπάρχει δυνατότητα προσαύξησης του χρόνου φοίτησης ή προσωρινής διακοπής των σπουδών.
- Μερική φοίτηση: Οι φοιτητές που εργάζονται, όσοι έχουν αναπηρία ή είναι αθλητές, μπορούν να επιλέξουν τη μερική φοίτηση. Αυτό σημαίνει ότι παρακολουθούν λιγότερα μαθήματα ανά εξάμηνο, και έτσι αυξάνεται ο χρόνος που χρειάζονται για να ολοκληρώσουν τις σπουδές τους, χωρίς να αντιμετωπίσουν τον κίνδυνο διαγραφής.
- Διακοπή φοίτησης: Οι φοιτητές έχουν τη δυνατότητα να διακόψουν τις σπουδές τους για διάστημα από ένα εξάμηνο έως δύο ακαδημαϊκά έτη, εφόσον αυτό κρίνεται απαραίτητο για προσωπικούς ή επαγγελματικούς λόγους. Μετά την επιστροφή τους, ο χρόνος φοίτησης υπολογίζεται εκ νέου.
- Ειδικές διαβαθμίσεις: Για τους φοιτητές που ήδη βρίσκονταν στις σχολές τους όταν ψηφίστηκε ο νόμος περί διαγραφών, υπάρχουν μεταβατικές διατάξεις που προβλέπουν επιπλέον χρόνο προσαρμογής και ολοκλήρωσης των σπουδών τους.
Τι Ισχύει για τους «Αιώνιους» Φοιτητές
Ένα σημείο που αξίζει να διευκρινιστεί είναι το καθεστώς των φοιτητών που είχαν χαρακτηριστεί «αιώνιοι» πριν την εφαρμογή του νόμου. Σύμφωνα με την υφυπουργό Παιδείας, η προσαύξηση του χρόνου φοίτησης (ν+2 ή ν+3) δεν ισχύει για τους φοιτητές αυτούς. Αντιθέτως, όσοι ξεκίνησαν τις σπουδές τους μετά την εφαρμογή του νόμου, έχουν τη δυνατότητα να επωφεληθούν από τη σχετική ρύθμιση.
Πλευρές της νομοθεσίας
Ο ν. 4957/2022 και συγκεκριμένα το άρθρο 65 παράγραφος 5 ορίζει ότι αν ένας φοιτητής αποτύχει περισσότερες από τρεις φορές στο ίδιο μάθημα, μπορεί να ζητήσει με αίτησή του προς τον πρόεδρο του τμήματος να αξιολογηθεί από τριμελή επιτροπή.
Αυτή αποτελείται από το διδακτικό προσωπικό του ίδιου ή άλλου τμήματος του ΑΕΙ που έχει το ίδιο ή συναφές γνωστικό αντικείμενο με το μάθημα που εξετάζεται, στην οποία δεν συμμετέχει ο διδάσκων του μαθήματος. Εάν δεν ορίσει ο πρόεδρος του τμήματος τα μέλη της επιτροπής μέσα σε ένα μήνα από την υποβολή της αίτησης, ο φοιτητής μπορεί να ορίσει τον ορισμό τους από τον κοσμήτορα της σχολής ή αν πρόκειται για σχολή που έχει μόνον ένα τμήμα από τον πρύτανη του ιδρύματος. Εάν παρόλα αυτά δεν οριστεί η επιτροπή μέσα σε εξήντα ημέρες από την υποβολή του αιτήματος, ο φοιτητής την αίτησή του την υποβάλλει στο Υπουργείο Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού που ελέγχει τον πρύτανη για τη μη υλοποίηση του αιτήματος. Η αξιολόγηση από την τριμελή επιτροπή πραγματοποιείται οπωσδήποτε και οποτεδήποτε εντός του ακαδημαϊκού έτους.
Οι διατάξεις του ν. 4957/2022 περί διαγραφής
Άρθρο 76
Ανώτατη διάρκεια φοίτησης και μερική φοίτηση
1. Η ανώτατη διάρκεια φοίτησης σε ένα πρόγραμμα σπουδών πρώτου κύκλου με ελάχιστη διάρκεια οκτώ (8) ακαδημαϊκών εξαμήνων για την απονομή του τίτλου σπουδών, είναι ο χρόνος αυτός, προσαυξημένος κατά τέσσερα (4) ακαδημαϊκά εξάμηνα.
Σε πρόγραμμα σπουδών του οποίου ο ελάχιστος χρόνος υπερβαίνει τα οκτώ (8) ακαδημαϊκά εξάμηνα, η ανώτατη διάρκεια φοίτησης είναι ο ελάχιστος χρόνος σπουδών, προσαυξημένος κατά έξι (6) ακαδημαϊκά εξάμηνα. Μετά από τη συμπλήρωση της ανώτατης διάρκειας φοίτησης, με την επιφύλαξη των επόμενων παραγράφων, το Διοικητικό Συμβούλιο του Τμήματος εκδίδει πράξη διαγραφής.
2. Με τον εσωτερικό κανονισμό του Ανώτατου Εκπαιδευτικού Ιδρύματος (Α.Ε.Ι.) καθορίζονται οι διαδικαστικές λεπτομέρειες και τα δικαιολογητικά για την κατ’ εξαίρεση υπέρβαση της ανώτατης χρονικής διάρκειας φοίτησης της παρ. 1 για σοβαρούς λόγους υγείας που ανάγονται στο πρόσωπο του φοιτητή ή στο πρόσωπο συγγενούς πρώτου βαθμού εξ αίματος ή συζύγου ή προσώπου με το οποίο ο φοιτητής έχει συνάψει σύμφωνο συμβίωσης.
3. Δικαίωμα υποβολής αίτησης για μερική φοίτηση έχουν:
α) οι φοιτητές που αποδεδειγμένα εργάζονται τουλάχιστον είκοσι (20) ώρες την εβδομάδα,
β) οι φοιτητές με αναπηρία και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες,
γ) οι φοιτητές που είναι παράλληλα αθλητές και κατά τη διάρκεια των σπουδών τους ανήκουν σε αθλητικά σωματεία εγγεγραμμένα στο ηλεκτρονικό μητρώο αθλητικών σωματείων του άρθρου 142 του ν. 4714/2020 (Α’ 148), που τηρείται στη Γενική Γραμματεία Αθλητισμού (Γ.Γ.Α.) υπό τις ακόλουθες προϋποθέσεις:
γα) για όσα έτη καταλαμβάνουν διάκριση 1ης έως και 8ης θέσης σε πανελλήνια πρωταθλήματα ατομικών αθλημάτων με συμμετοχή τουλάχιστον δώδεκα (12) αθλητών και οκτώ (8) σωματείων ή αγωνίζονται σε ομάδες των δύο (2) ανώτερων κατηγοριών σε ομαδικά αθλήματα ή συμμετέχουν ως μέλη εθνικών ομάδων σε πανευρωπαϊκά πρωταθλήματα, παγκόσμια πρωταθλήματα ή άλλες διεθνείς διοργανώσεις υπό την Ελληνική Ολυμπιακή Επιτροπή, ή
γβ) συμμετέχουν έστω άπαξ, κατά τη διάρκεια της φοίτησής τους στο πρόγραμμα σπουδών για το οποίο αιτούνται την υπαγωγή τους σε καθεστώς μερικής φοίτησης, σε ολυμπιακούς, παραολυμπιακούς αγώνες και ολυμπιακούς αγώνες κωφών. Οι φοιτητές της παρούσας υποπερίπτωσης δύνανται να εγγράφονται ως φοιτητές μερικής φοίτησης, μετά από αίτησή τους που εγκρίνεται από την Κοσμητεία της Σχολής. Για τους φοιτητές που φοιτούν υπό καθεστώς μερικής φοίτησης, κάθε εξάμηνο προσμετράται ως μισό ακαδημαϊκό εξάμηνο. Οι φοιτητές αυτοί δεν δύνανται να δηλώνουν προς παρακολούθηση και να εξετάζονται σε αριθμό μεγαλύτερο από το ήμισυ των μαθημάτων του εξαμήνου που προβλέπει το πρόγραμμα σπουδών. Εφαρμόζεται και στην περίπτωση αυτή η ανώτατη διάρκεια φοίτησης της παρ. 1. Με τον εσωτερικό κανονισμό λειτουργίας του Α.Ε.Ι. δύναται να ορίζονται περαιτέρω προϋποθέσεις και λεπτομέρειες για την εφαρμογή των προηγούμενων εδαφίων.
4. Οι φοιτητές που δεν έχουν υπερβεί το ανώτατο όριο φοίτησης της παρ. 1, δύνανται, μετά από αίτησή τους προς τη Γραμματεία του Τμήματος, να διακόψουν τη φοίτησή τους για χρονική περίοδο που δεν υπερβαίνει τα δύο (2) έτη. Το δικαίωμα διακοπής της φοίτησης δύναται να ασκηθεί άπαξ ή τμηματικά για χρονικό διάστημα κατ’ ελάχιστον ενός (1) ακαδημαϊκού εξαμήνου, αλλά η διάρκεια της διακοπής δεν δύναται να υπερβαίνει αθροιστικά τα δύο (2) έτη αν χορηγείται τμηματικά. Η φοιτητική ιδιότητα αναστέλλεται κατά τον χρόνο διακοπής της φοίτησης και δεν επιτρέπεται η συμμετοχή σε καμία εκπαιδευτική διαδικασία. Με τον εσωτερικό κανονισμό λειτουργίας του Α.Ε.Ι. καθορίζονται η διαδικασία διαπίστωσης της διακοπής της φοίτησης και τα δικαιολογητικά που συνοδεύουν την αίτηση.
5. Ο Πρόεδρος του Τμήματος είναι αρμόδιος για την εφαρμογή του παρόντος και ο Κοσμήτορας της Σχολής, στην οποία υπάγεται το Τμήμα, είναι αρμόδιος για την εποπτεία της ορθής εφαρμογής του παρόντος. Η μη εφαρμογή συνιστά πειθαρχικό παράπτωμα και λαμβάνεται υπόψη για την έκδοση της απόφασης κατανομής της τακτικής δημόσιας επιχορήγησης της περ. ε) της παρ. 2 του άρθρου 16 του ν. 4653/2020 (Α’ 12) στο Α.Ε.Ι.
