Η πρακτική άσκηση είναι αναμφισβήτητα ένας από τους πιο σημαντικούς σταθμούς στην εκπαιδευτική πορεία των φοιτητών, καθώς τους δίνει την ευκαιρία να εφαρμόσουν τις θεωρητικές γνώσεις που έχουν αποκτήσει κατά τη διάρκεια των σπουδών τους σε πραγματικές συνθήκες εργασίας. Το υπουργείο Παιδείας, υπό την καθοδήγηση του υπουργού Κυριάκου Πιερρακάκη, έχει προχωρήσει σε μια σημαντική απόφαση που ανοίγει νέες προοπτικές για την πρακτική άσκηση των φοιτητών, εξασφαλίζοντας χρηματοδότηση άνω των 100 εκατομμυρίων ευρώ μέχρι το 2029.
Σύμφωνα με πληροφορίες, ο Υπουργός Παιδείας, Κυριάκος Πιερρακάκης, προχωρά στη διάθεση άνω των 20 εκατομμυρίων ευρώ για την πρακτική άσκηση των φοιτητών ανά έτος, με το συνολικό ποσό να ξεπερνά τα 100 εκατομμύρια ευρώ μέχρι το 2029. Αυτή η σημαντική επένδυση θα ενισχύσει την ικανότητα των ελληνικών ΑΕΙ να προσφέρουν στους φοιτητές την ευκαιρία να συμμετάσχουν σε πρακτική άσκηση, είτε ως υποχρεωτική είτε ως προαιρετική δραστηριότητα, ανάλογα με τα χαρακτηριστικά του προγράμματος σπουδών.
Αναλυτικές πληροφορίες για την πρακτική άσκηση των φοιτητών
Η πρακτική άσκηση δύναται να διεξάγεται και σε φορείς της αλλοδαπής, εφόσον καθίσταται εφικτή η εποπτεία της εκπαιδευτικής διαδικασίας, σύμφωνα με όσα ορίζονται στον εσωτερικό κανονισμό πρακτικής άσκησης του προγράμματος σπουδών και πραγματοποιείται αποκλειστικά στους χώρους του φορέα υποδοχής. Για την πρακτική άσκηση φοιτητών συνάπτεται σύμβαση πρακτικής άσκησης μεταξύ του Ανώτατου Εκπαιδευτικού Ιδρύματος (Α.Ε.Ι.), του φοιτητή και του φορέα υποδοχής.
Η επιτυχής ολοκλήρωση της πρακτικής άσκησης συνεπάγεται την απονομή του αριθμού των πιστωτικών μονάδων (European Credit Transfer and Accumulation System – ECTS), που καθορίζονται με απόφαση της Συνέλευσης του Τμήματος. Η καταχώριση και διάθεση θέσεων πρακτικής άσκησης για φοιτητές πρώτου κύκλου σπουδών υποστηρίζεται από το ειδικό Πληροφοριακό Σύστημα ΑΤΛΑΣ της ανώνυμης εταιρείας του Ελληνικού Δημοσίου με την επωνυμία «Εθνικό Δίκτυο Υποδομών Τεχνολογίας και Έρευνας Α.Ε.» (Ε.Δ.Υ.Τ.Ε. Α.Ε.).
Για τους σκοπούς του Γενικού Κανονισμού για την Προστασία Δεδομένων (ΕΕ L 119) και του ν. 4624/2019 (Α’ 137), το υπουργείο Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού ενεργεί ως Υπεύθυνος Επεξεργασίας και η Ε.Δ.Υ.Τ.Ε. Α.Ε. ως Εκτελούσα την Επεξεργασία για λογαριασμό του Υπουργείου Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού. Κάθε θέση πρακτικής άσκησης που αφορά σε φοιτητές πρώτου κύκλου σπουδών των Α.Ε.Ι. υποχρεωτικά δημοσιεύεται και καταγράφεται στο πληροφοριακό σύστημα ΑΤΛΑΣ.
Οι ασκούμενοι φοιτητές έχουν τα ακόλουθα δικαιώματα και υποχρεώσεις:
α) στους χώρους διεξαγωγής της πρακτικής άσκησης υποχρεούνται να ακολουθούν τους κανονισμούς ασφαλείας και εργασίας, καθώς και κάθε άλλη ρύθμιση που ισχύει για το προσωπικό του φορέα υποδοχής,
β) στο τέλος της πρακτικής άσκησης υποβάλλουν τα δικαιολογητικά που ορίζονται στον εσωτερικό κανονισμό πρακτικής άσκησης του Τμήματος ή του Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών (Π.Μ.Σ.).
Η διοίκηση του Φορέα Υποδοχής ορίζει έναν «Επόπτη Φορέα Υποδοχής» με επαρκή εμπειρία στο αντικείμενο της άσκησης, ο οποίος:
α) επιβλέπει την άσκηση και την επίδοση των φοιτητών,
β) υποβάλλει προτάσεις στη διεύθυνση του Φορέα Υποδοχής για βελτίωση των συνθηκών εκπαίδευσης των φοιτητών,
γ) συνεργάζεται με τον Επόπτη Πρακτικής Άσκησης για την αποτελεσματικότερη άσκηση των φοιτητών, δ) υποβάλλει, στο τέλος της άσκησης των φοιτητών, στον Υπεύθυνο Πρακτικής Άσκησης τα δικαιολογητικά που περιγράφονται στη σύμβαση πρακτικής άσκησης. Ο φορέας υποδοχής υποχρεούται να καταχωρεί στο πληροφοριακό σύστημα «ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ» τους φοιτητές που πραγματοποιούν πρακτκή άσκηση, καθώς και κάθε μεταβολή αυτής, πριν από την έναρξη της πραγματοποίησής της.
Η πρακτική άσκηση πραγματοποιείται αποκλειστικά στους χώρους εγκατάστασης ή παροχής υπηρεσιών του Φορέα Υποδοχής στους οποίους ο ασκούμενος φοιτητής παρευρίσκεται. Αν ο ασκούμενος φοιτητής μετακινηθεί εκτός των άνω χώρων στο πλαίσιο της πρακτικής άσκησής του, τα έξοδα μετακίνησης και διαμονής βαρύνουν τον φορέα υποδοχής.
Διακοπή της πρακτικής άσκησης σε φορέα υποδοχής είναι δυνατή με απόφαση της Επιτροπής Πρακτικής Άσκησης όταν η διοίκηση του φορέα υποδοχής δεν ακολουθεί τα προβλεπόμενα εκ του νόμου ή αναθέτει στους φοιτητές καθήκοντα μη συναφή με το αντικείμενο της πρακτικής άσκησης ή όταν φοιτητής δεν τηρεί τις συμβατικές υποχρεώσεις του. Στην τελευταία περίπτωση η διοίκηση του φορέα υποδοχής ενημερώνει τον Επόπτη Πρακτικής Άσκησης και την Επιτροπή Πρακτικής Άσκησης και ακολουθείται η διαδικασία που προβλέπεται από τον κανονισμό πρακτικής άσκησης του Ιδρύματος.
Οι φοιτητές που διεξάγουν πρακτική άσκηση, υπάγονται υποχρεωτικά στην ασφάλιση του Ηλεκτρονικού Εθνικού Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης (e-ΕΦΚΑ) σύμφωνα με την παρ. 1 του άρθρου 10 του ν. 2217/1994 (Α’ 83) μόνο για τον κίνδυνο του ατυχήματος. Για την ασφάλιση παροχών ασθενείας σε είδος, εφαρμόζεται η παρ. 10 του άρθρου 15 του ν. 3232/2004 (Α’ 48).
Τα παραπάνω εφαρμόζονται και σε όσους παραπέμπονται σύμφωνα με αιτιολογημένη απόφαση του Προέδρου του Δ.Ο.Α.Τ.Α.Π. να διενεργήσουν πρακτική άσκηση από Α.Ε.Ι. της ημεδαπής στο πλαίσιο των αντισταθμιστικών μέτρων για την αναγνώριση της ακαδημαϊκής ισοδυναμίας τίτλων σπουδών πρώτου κύκλου, σύμφωνα με το άρθρο 311.
Για τους φοιτητές που διεξάγουν πρακτική άσκηση ισχύουν τα εξής:
Όταν η πρακτική άσκηση αποζημιώνεται, το κόστος ασφάλισης περιλαμβάνεται στην αποζημίωση και βαρύνει τον φορέα που αποζημιώνει την πρακτική άσκηση (Φορέα Υποδοχής ή Ε.Λ.Κ.Ε. μέσω των συγχρηματοδοτούμενων προγραμμάτων ή έργων χρηματοδοτούμενων από ίδιους ή ιδιωτικούς πόρους). Αν η αποζημίωση βαρύνει εν μέρει και τον φορέα υποδοχής και τον Ε.Λ.Κ.Ε., τότε το κόστος ασφάλισης βαρύνει τον Φορέα Υποδοχής και περιλαμβάνεται στην αποζημίωση.
Αν η πρακτική άσκηση δεν αποζημιώνεται, το κόστος ασφάλισης βαρύνει τον προϋπολογισμό έργων χρηματοδοτούμενων από ίδιους ή ιδιωτικούς πόρους που διαχειρίζονται οι Ειδικοί Λογαριασμοί Κονδυλίων Έρευνας (Ε.Λ.Κ.Ε.) των Α.Ε.Ι.. Για τα πρόσωπα του τρίτου εδαφίου της παρ. 6, το κόστος ασφάλισης βαρύνει τον φορέα υποδοχής. Ο φορέας χρηματοδότησης μέσω ενωσιακών πόρων έχει την αποκλειστική ευθύνη καταβολής της αποζημίωσης και των ασφαλιστικών εισφορών. Κάθε άλλη απαίτηση έναντι κάλυψης κινδύνου ατυχήματος ή βλάβης βαρύνει τον φορέα υποδοχής.
Η πρακτική άσκηση αποζημιώνεται, με την ολοκλήρωση της εκπαιδευτικής διαδικασίας της πρακτικής άσκησης, όπως αυτή ορίζεται με τον εσωτερικό κανονισμό πρακτικής άσκησης του Τμήματος ή του Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών (Π.Μ.Σ.), εφόσον η εβδομαδιαία διάρκεια είναι ίση ή μεγαλύτερη από το ήμισυ της εβδομαδιαίας απασχόλησης του αντίστοιχου επόπτη στον Φορέα Υποδοχής και σε κάθε περίπτωση μεγαλύτερη των είκοσι (20) ωρών εβδομαδιαίως.
Για τις περιπτώσεις πρακτικής άσκησης συνολικής διάρκειας μεγαλύτερης των είκοσι (20) ωρών, η πρακτική άσκηση λογίζεται ως πλήρους διάρκειας όταν αντιστοιχεί σε εβδομαδιαία διάρκεια πρακτικής άσκησης που ισούται με την εβδομαδιαία απασχόληση του αντίστοιχου επόπτη του Φορέα Υποδοχής, ενώ ως μερικής απασχόλησης όταν αντιστοιχεί σε εβδομαδιαία απασχόληση που ισούται με το ήμισυ των ωρών της εβδομαδιαίας απασχόλησης του αντίστοιχου επόπτη στον Φορέα Υποδοχής και σε καμία περίπτωση λιγότερη των είκοσι (20) ωρών. Σε κάθε περίπτωση η πρακτική άσκηση πλήρους διάρκειας δεν υπερβαίνει τις σαράντα (40) ώρες εβδομαδιαίως. Η αποζημίωση της πρακτικής άσκησης καταβάλλεται στον φοιτητή σύμφωνα με τα οριζόμενα στο άρθρο 52 του ν. 4611/2019 (Α’ 73).
Για τους φοιτητές του πρώτου κύκλου σπουδών, το κόστος της αποζημίωσης δύναται να βαρύνει εξ ολοκλήρου ή εν μέρει κατά προτεραιότητα τους φορείς υποδοχής, ή τον προϋπολογισμό συγχρηματοδοτούμενων προγραμμάτων ή έργων χρηματοδοτούμενων από ίδιους ή ιδιωτικούς πόρους που διαχειρίζονται οι Ειδικοί Λογαριασμοί Κονδυλίων Έρευνας (Ε.Λ.Κ.Ε.) των Α.Ε.Ι.. Για τους φοιτητές του δεύτερου κύκλου σπουδών, το κόστος αποζημίωσης δύναται να βαρύνει εν μέρει ή εξ ολοκλήρου τους φορείς υποδοχής ή τον προϋπολογισμό έργων χρηματοδοτούμενων από ίδιους ή ιδιωτικούς πόρους που διαχειρίζονται οι Ειδικοί Λογαριασμοί Κονδυλίων Έρευνας (Ε.Λ.Κ.Ε.) των Α.Ε.Ι., στην περίπτωση που στο Π.Μ.Σ. δεν προβλέπονται δίδακτρα. Αν στο Π.Π.Σ. ή στο Π.Μ.Σ. προβλέπονται δίδακτρα, το κόστος αποζημίωσης δύναται να βαρύνει εν μέρει ή εξ ολοκλήρου τους φορείς υποδοχής ή τον προϋπολογισμό του Π.Π.Σ. ή του Π.Μ.Σ..
Η χορήγηση αποζημίωσης, καθώς και η καταβολή ασφάλισης για τον κλάδο ατυχήματος για τη διεξαγωγή πρακτικής άσκησης δεν συνιστά λόγο διακοπής άλλων οικονομικών παροχών που χορηγούνται ή ειδικών επιδομάτων ή συντάξεων που λαμβάνουν ή δικαιούνται να λάβουν οι φοιτητές του Α.Ε.Ι. για άλλους λόγους. Οι φοιτητές κατά τη διάρκεια της πρακτικής άσκησης, εκτός από το δικαίωμα αποζημίωσης και ασφάλισής τους, δεν αποκτούν κανένα άλλο δικαίωμα εργασιακής ή συνταξιοδοτικής μορφής. Με απόφαση της Συγκλήτου εγκρίνεται ο κανονισμός πρακτικής άσκησης του ιδρύματος, που αποτελεί διακριτό τμήμα του εσωτερικού Κανονισμού Λειτουργίας του Α.Ε.Ι..
Με τον Κανονισμό Πρακτικής Άσκησης καθορίζονται θέματα σχετικά με τον συντονισμό, τη λειτουργία, την οργάνωση, την υλοποίηση, την εποπτεία και την αξιολόγηση της πρακτικής άσκησης ανά πρόγραμμα σπουδών, τον καθορισμό του Ιδρυματικού Υπεύθυνου της πρακτικής άσκησης, τις αρμοδιότητες του Υπεύθυνου Πρακτικής Άσκησης, της Επιτροπής Πρακτικής Άσκησης, της Επιτροπής Ενστάσεων Πρακτικής Άσκησης και των Εποπτών Πρακτικής Άσκησης, τις περιπτώσεις διακοπής Πρακτικής Άσκησης ή αλλαγής Φορέα Υποδοχής, το πρότυπο της σύμβασης πρακτικής άσκησης με πρόβλεψη του ελάχιστου περιεχομένου της, τη διευκόλυνση των φοιτητών με αναπηρία και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες κατά τη διεξαγωγή πρακτικής άσκησης, καθώς και κάθε άλλο αναγκαίο θέμα σχετικά με το πρόγραμμα πρακτικής άσκησης.
Τα ζητήματα πρακτικής άσκησης ρυθμίζονται από τον κανονισμό πρακτικής άσκησης του ιδρύματος σε συνδυασμό με τον εσωτερικό κανονισμό του εκάστοτε Τμήματος ή Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών (Π.Μ.Σ.), και σε περίπτωση που ρυθμίζουν θέματα με διαφορετικό τρόπο, κατισχύει ο κανονισμός Πρακτικής Άσκησης του ιδρύματος.